گاهی ممکن است انسان چیزی را کاملاً بفهمد صد درصد حق است و عمل نکند، برای اینکه آنکه باید عمل بکند - یعنی عقل عملی که «عُبد به الرحمن و اکتسب به الجنان» - در جبهه جهاد نفس گرفتار نفس امّاره شد و به زنجیر کشیده شد.
حالا اگر دست و پای کسی زنجیری باشد، چشم و گوش اگر مار و عقرب را ببینند یا صدای آنها را بشنوند که انسان نمی‌تواند فرار بکند؛ چشم و گوش که فرار نمی‌کند، چشم و گوش می‌بیند، آنکه باید کار بکند زنجیری است.
اینکه می‌بینید کسی سخنرانی می‌کند یا آیه را معنا می‌کند، خوب هم معنا می‌کند، «قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ» را خوب معنا می‌کند، تفسیر می‌کند، سخنرانی می‌کند، بعد نامحرم را هم نگاه می‌کند، برای اینکه آنکه باید نگاه نکند که علم و دانش نیست!
علم و دانش فقط می‌فهمد، آنکه باید تصمیم بگیرد به فرمان خدا و اطاعت کند، عقل عملی است و آن در جبهه جهاد نفس اسیر شده، خب عقلِ زنجیری که کاری از او ساخته نیست.
اینکه خودش کتاب می‌نویسد که رشوه حرام است، رومیزی حرام است، زیرمیزی حرام است، این سُحت است «أَکَّالُونَ لِلسُّحْتِ» را همین چیزها را می‌داند، درس هم می‌گوید، اما وقتی پرونده‌ای مطرح شد هم رومیزی را می‌گیرد هم زیرمیزی را می‌گیرد، برای اینکه کاری از دانش ساخته نیست!
دانش، چراغی است، چشمی است که می‌بیند این مار است، آنکه باید تصمیم بگیرد که «عُبد به الرحمن و اکتسب به الجنان» این طبق بیان نورانی حضرت امیر(سلام الله علیه) فرمود: «کَم مِن عقل أسیر تحت هوی امیر»، خُب اگر این اسیر شد از اسیر کاری ساخته نیست ...
از علمِ تنها هیچ کاری ساخته نیست؛ چون علم که کار نمی‌کند، مثل اینکه چشم که نمی‌دوَد، چشم که سنگ را نمی‌گیرد، مار را از بین نمی‌برد، چشم که فرار نمی‌کند از عقرب نجات پیدا کند.
این عقل نظری، این حوزه دانش، این حوزه اندیشه، مثل چشم است؛ هیچ کاری از علم ساخته نیست! ...
مسؤول اراده، عقل عملی است؛ اگر این عقل عملی در جبهه جهاد نفس اسیر شد خُب این زنجیری است، خُب انسان اگر دست و پایش زنجیری باشد، چشم و گوش هر چه مار و عقرب را ببیند، چه فرمانی می‌تواند بدهد؟ چگونه می‌تواند هدایت کند؟
اینکه فلج است، اینکه دست و پا بسته است، اگر کسی ـ خدای ناکرده ـ دست و پای عقل عملی‌اش را بست که «کَم من عقل أسیر تحت هوی أمیر» این هر چه هم علم پیدا کند هیچ نمی‌تواند دستور بدهد که این عقل عملی فعال باشد ...
برگرفته از درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره لقمان، آیات 12 الی 15/ رادیو معارف/برنامه بر کرانه نور، 1395/1/28
کلمات کلیدی:
